Het verwoeste gebied gemarkeerd
‘De brandgrens’ is een term die in de wereld van Rotterdamse planologen en stedenbouwers in de late en naoorlogse jaren is ontstaan. Het is een uniek en specifiek Rotterdams begrip. Op de plankaart van het Basisplan Herbouw Binnenstad Rotterdam van ir. C. van Traa uit 1946 wordt de term “BRANDGRENS” voor het eerst in officiële stukken gebruikt en aangegeven met een bescheiden stippellijn.
Brandgrensproject
In mei 2006 heeft het College van Burgemeester en Wethouders besloten de brandgrens van het bombardement van dinsdag 14 mei 1940 en de daaropvolgende brand, fysiek in de stad te markeren, als het ‘lieu de mémoire’ van de catastrofale verwoesting van het historische stadshart en als ‘fenomeen’ dat in één slag duidelijk maakt waarom Rotterdam een modern stadshart heeft.
Ten behoeve van het zogenaamde brandgrensproject is door Stadsontwikkeling, het Stadsarchief Rotterdam en het Museum Rotterdam onderzoek gedaan naar de brandgrens. Dit onderzoek heeft geresulteerd in de uitgave 'De brandgrens van 14 mei 1940'. In dit boek wordt verslag gedaan van het onderzoek naar het tracé van de brandgrens van het bombardement en de daaropvolgende brand en wordt de nu nog zichtbare brandgrens in de bebouwing nader beschreven, evenals twee grotere verwoeste gebieden buiten de brandgrens (omgeving Waterloostraat en Wilhelminapier). Klik hier voor de tekst (Pdf 7,58 Mb)
Film over de brandgrens gemaakt door het Kader
Brandgrens ontwerp
Voor de markering van de brandgrens is in 2007 een meervoudige ontwerpopdracht gegeven aan vier ontwerpers, kunstenaars. Het ontwerp van het bureau West 8 van Adriaan Geuze is uitgekozen om uitgevoerd te worden.
De markering van de Brandgrens is ontworpen door West 8 urban design & landscape architecture bv.. Het ontwerp voor de markering bestaat uit LED-armaturen die op de Brandgrens in het plaveisel worden ingegraven. In het armatuur zit een icoon dat ’s avonds wordt verlicht. Dit icoon, dat West 8 in samenwerking met Opera Graphic Design heeft uitgewerkt, bestaat uit vlammen waarin brandende panden, het silhouet van een Heinkel bommenwerper en van het beeld ‘De verwoeste stad’ van Ossip Zadkine, zijn verwerkt. Een icoon vol symboliek waarvan het silhouet van het beeld van Zadkine direct refereert aan het beeld op Plein 1940. Bij dit beeld vindt sinds 2008 jaarlijks op 14 mei de officiële herdenking van het bombardement van 14 mei 1940 plaats. Er zijn twee uitvoeringen van het icoon: een rode en een groene. Met het rode wordt de Brandgrens om het verwoeste centrum gemarkeerd. Terwijl met het groene icoon de verwoeste koppen van het Noordereiland worden gemarkeerd. Deze koppen zijn niet door de Duitsers, maar bij de verdediging van de stad door eigen vuur verwoest. In het groene icoon ontbreekt daarom ook het silhouet van de Duitse bommenwerper.
Met de onthulling van de laatste brandgrenssteen aan de Prins Hendrikkade op het Noordereiland werd het project op 21 augustus 2010 formeel afgerond. Bij die gelegenheid werd tevens een plaquette geplaatst op de pui van de voormalige ijssalon waar in mei 1940 de Duitse commandopost was gevestigd en de eerste besprekingen over de overgave werden gevoerd. Deze plaquette was een initiatief van Ellen Vomberg.
Hinkstapsprong over de brandgrens', clip gemaakt door De Woorddansers.