Hongerwinter

Op last van de Nederlandse regering in Londen vond in september 1944 de grote spoorwegstaking plaats. De bevrijding was aanstaande en de geallieerden voerden een grote luchtlandingsoperatie uit bij Arnhem. Het zuiden van Nederland, beneden de grote rivieren, werd inderdaad bevrijd. De Duitse bezettingsmacht blokkeerde daarop alle voedseltransporten naar het westen van Nederland. De blokkade duurde zes weken en veroorzaakte in West-Nederland een hongerramp van catastrofale omvang.

Tegen het einde van 1944 waren veel mensen aangewezen op voedsel van centrale keukens van de overheid omdat de rantsoenen steeds minder werden en er nauwelijks brandstof meer was om te koken. In lange rijen stonden de mensen bij de uitdeelposten te wachten tot het eten werd gebracht. Vanaf eind december ging het streng vriezen, zodat behalve tegen de honger nu ook tegen de kou moest worden gestreden.

Het gebrek aan brandstof zorgde ervoor dat de stedelingen voortdurend op zoek waren naar brandbare materialen. Zo werden zelfs de geteerde houtblokjes die tussen de tramrails waren aangebracht, gesloopt. Ook werden bomen illegaal omgezaagd waardoor straten en parken ontbost raakten. Gas en elektriciteit waren niet voorhanden en er was geen licht, geen verwarming en geen gelegenheid tot koken.
De alternatieve voedselaanvoer over water, eerst door de Wehrmacht verboden, kwam door het dichtvriezen van de binnenwateren helemaal stil te liggen. In het westen van Nederland ontstond in januari en februari onder de meer dan drie miljoen stedelingen in het westen hongersnood. Het gebrek aan voedsel kostte naar schatting meer dan 20.000 mensen in Nederland het leven.

Veel Rotterdammers trokken te voet, met een kar of fiets naar het platteland om bij boeren extra voedsel te halen. Sommigen waren bijna een week onderweg naar de Veluwe voor een zak rogge en wat eieren en brood. Niet zelden werden bezittingen (textiel, zilveren bestek, gouden sieraden) geruild voor voedsel. Er waren ook kinderen bij die op blote voeten liepen. Dergelijke tochten werden hongertochten genoemd. Veel boeren gaven onderdak aan mensen die over straat trokken. Sommige boeren maakten misbruik van de situatie en verrijkten zich.

Vanaf eind februari 1945 verbeterde de situatie voor de stedelingen in het westen zich enigszins doordat het Rode Kruis Zweeds wittebrood uitdeelde. Eind april stonden de Duitsers geallieerde voedseldroppings toe. Omdat het voedsel uit de hemel kwam, werd deze actie ‘Operatie Manna’ genoemd.